บรรยายโดย รศ.(พิเศษ) นายแพทย์ทวี โชติพิทยสุนนท์
ผู้สรุปคำบรรยาย : นายแพทย์รุ่งเรือง กิจผาติ

         โรคไข้หวัดใหญ่เป็นปัญหาสำคัญในทุกประเทศ จากการศึกษาในประเทศสหรัฐอเมริกา พบว่า มีประชาชนเสียชีวิตปีละประมาณ 36,000 คน ต้องรับตัวเข้าเป็นผู้ป่วยในประมาณ 226,000 คน การควบคุมและป้องกันโรคไข้หวัดใหญ่มีหลักสำคัญ เช่น การเพิ่มปริมาณการใช้วัคซีน มีการพัฒนาวัคซีนใหม่อย่างต่อเนื่อง และการใช้ยาต้านไวรัส

         วัคซีนไข้หวัดใหญ่มีใช้มานานประมาณ 50 ปีแล้ว มีการพัฒนาให้มีคุณภาพดีขึ้นเรื่อย ๆ พบว่าสามารถลดอัตราป่วยและอัตราตายลงได้ มีส่วนสำคัญในการเพิ่มคุณภาพชีวิต ในบางประเทศสามารถเบิกค่าใช้จ่ายการฉีดวัคซีนจากระบบประกันสุขภาพ ปัจจุบันเป็น ที่ยอมรับว่าการให้วัคซีนไข้หวัดใหญ่ในประชากรกลุ่มเสี่ยงที่มีโอกาสติดเชื้อไวรัสไข้หวัดนก สามารถป้องกันการผสมกลายพันธุ์ของเชื้อไวรัสได้ (reassortment) วัคซีนไข้หวัดใหญ่มีด้วยกัน 5 ชนิด ได้แก่ Whole virus vaccine (เลิกใช้แล้วในปัจจุบัน), Spilt virion (ประกอบด้วยsurface Ag บวก core Ag. เช่น Vaxigrip ; Aventis Pasture), Subunit (ประกอบด้วยsurface Ag. เช่น Agrippal; Biocine), Live cold adapted intranasal เช่น Flumist; Wyeth และ H5 influenza vaccine, MF 59 adjuvant (อยู่ระหว่างดำเนินการศึกษาวิจัย) การให้วัคซีนไข้หวัดใหญ่มีข้อจำกัดหลายประการ เช่น ต้องให้วัคซีนทุกปี ต้องให้โดยการฉีด สายพันธุ์ที่อยู่ในวัคซีนอาจไม่ตรงกับสายพันธุ์ที่กำลังระบาด และวัคซีนมีอายุสั้น ผลข้างเคียงที่พบจากการใช้วัคซีน คืออาการไข้ซึ่งพบน้อยมาก (มักพบใน 6-24 ชม. หลัง ฉีด ), Guillian - Barre syndrome พบได้ประมาณ 1 ต่อ 1,000,000 โด๊ส สำหรับข้อห้ามใช้ของวัคซีน คือ ผู้ที่มีประวัติแพ้ไข่ไก่ เชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ที่องค์การอนามัยโลกได้แนะนำให้ใช้เป็นส่วนประกอบของวัคซีน และแนะนำให้ใช้ในซีกโลกใต้ ปี 2549 คือ A/NEW CALEDONIA/20/99 (H1N1)-LIKE VIRUS, A/CALIFORNIA/7/2004 (H3N2)-LIKE VIRUS, B/MALAYSIA/2506/2004-LIKE VIRUS. และที่แนะนำให้ใช้ในซีกโลกเหนือ ปี 2549-50 คือ Northern 2006-07 Season, A/Wisconsin/67/2005 (H3N2 - like virus), A/New Caledonia/20/99 (H1N1 - like virus), B/Malaysia/ 2506/2004-like virus การให้วัคซีนป้องกันโรคไข้หวัดใหญ่แก่ประชาชนสายพันธุ์ขั้วโลกเหนือ จะให้วัคซีนในช่วงเดือนตุลาคมถึงธันวาคม สายพันธุ์ขั้วโลกใต้ จะให้วัคซีนในช่วงเดือนเมษายนถึงมิถุนายน ภูมิคุ้มกันจะสูงพอป้องกันได้ 2 สัปดาห์หลังฉีด การให้วัคซีนอื่นอาจให้พร้อมกันได้แต่ต้องให้ต่างตำแหน่ง และต่างเข็มฉีดยากัน บุคลากรเป้าหมายในการฉีดวัคซีนไข้หวัดใหญ่ในยุคการระบาดของโรคไข้หวัดนก เช่น บุคลากรทางการแพทย์ (พยาบาล แพทย์ เจ้าหน้าที่ห้องปฏิบัติการ), บุคลากรทำลายสัตว์ปีก และคนงานฆ่าสัตว์ปีก สำหรับประโยชน์ของวัคซีนไข้หวัดใหญ่ในยุคการระบาดของโรคไข้หวัดนก พบว่าสามารถป้องกันบุคลากร “เสี่ยงสูง” เป็นโรคไข้หวัดใหญ่ มีประโยชน์ในการวินิจฉัยแยกโรคไข้หวัดใหญ่และไข้หวัดนกในคน ช่วยป้องกันการผสมกลายพันธุ์ (ressortment) และพัฒนาระบบการเตรียมพร้อมสำหรับวัคซีนไข้หวัด ใหญ่ระบาดใหญ่ มาตรการในการต่อสู้ “Pandemic Influenza” ประกอบด้วย “รู้เร็ว” “รักษา-ป้องกันเร็ว” และ “ควบคุมโรคเร็ว” เชื้อไข้หวัดใหญ่ที่มีศักยภาพระบาดใหญ่ คือ H5N1 รองลงมาคือ H2, H7 และ H9

         ผลการศึกษาวิจัยวัคซีน H5N1 ในคนที่ประเทศสหรัฐอเมริกา ดำเนินการใน 3 มหาวิทยาลัย ในอาสาสมัครผู้ใหญ่ปกติแข็งแรงดี จำนวน 452 คน โดยฉีด 2 เข็ม, ห่างกัน 4 สัปดาห์ แต่ละเข็ม ขนาด 90 mg (วัคซีนไข้หวัดใหญ่ปกติ 15 mg) ผลเบื้องต้นมีข้อบ่งชี้ว่าได้ผลดี

        ผลการศึกษาเบื้องต้นของ S-P H5N1 Vaccineเพาะเชื้อในไข่ไก่ฟักผสม adjuvant ศึกษาใน phase I ในอาสาสมัครผู้ใหญ่แข็งแรงดี 300 คน ที่ประเทศ ฝรั่งเศส ใช้ขนาด 30 ?g/dose จำนวน 2 dose พบว่ามีระดับภูมิคุ้มกันขึ้นเหมือนวัคซีนไข้หวัดใหญ่ ปัญหาของ Pandemic Flu Vaccine คือ อาจผลิตได้ไม่เพียงพอ การผลิตต้องเลี้ยงในไข่ (egg based) หรือเลี้ยงในเซลล์ (cell based) อาจต้องใส่ adjuvant เพื่อให้ได้ผลดีขึ้น พบว่าการตอบสนอง Neutralizing antibodies ไม่ข้ามสายพันธุ์ (clade I & II) และในขณะนี้ยัง

<<back